امیر مؤمنان(ع) در ضمن خطبه ای بلند راه هایی را برای رهایی از فتنه ها و مصون ماندن از عذاب الهی که فرجام فرو افتادگان در آنهاست فراروی مؤمنان نهادند. در اینجا به مناسبت، به فرازهایی از این سخن گران سنگ توجه می کنیم:

من و رسول خدا(ص) بر لب حوض هستیم و خاندان ما با ما هستند پس هر کس ما را بخواهد باید گفتار ما را بگیرد و به کردار ما عمل کند زیرا ما خاندانی هستیم که شفاعت از آن ماست. برای دیدار ما در کنار حوض با هم رقابت کنید، چون ما دشمنان را از آن دور و دوستانمان را از آن سیراب می سازیم. هر کس از آن آب نوشد هرگز تشنه نشود، و حوض ما پر است و از دو آبریز بهشتی در او ریخته می شود؛ یکی «تسنیم» و دیگری «معین». در دو طرف این حوض، زعفران است. کسی را بر ما نمی گزیدند ولی اوست که از بندگانش هر که را بخواهد ویژه رحمتش کند، پس خدا را ستایش می کنم بدین نعمت ها که مخصوص شما قرار داده و بر حلال زادگی شما، چون یاد ما خانواده، شفای هر درد، بیماری و وسوسة شک آور است، و البته دوستی ما خشنودی خداست، و هر کسی که راه ما را گیرد، فردا در «حظیر القدس» و «فردوس برین» با ماست، و منتظر امر ما همچون کسی است که در راه خدا به خونش غلتد، و هر که فریاد ما را بشنود ولی ما را یاری نکند خدا به رو بر سر دو سوراخ بینی او را در دوزخ سرنگون سازد.

1. استقامت و تقیّه در برابر دشمنان: ما درِ گشایش، چون مبعوث شوند و همه راه ها بر مردم بسته شود، ماییم «باب حطّه» که در اسلام است هر کس در او آید نجات یابد و هر که از آن دور شود فرو افتد. خدا به ما آغاز کرد و به ما پایان داد و آنچه را بخواهد به ما می زداید و به ما پایدار سازد و به ما باران فرود آید، مبادا فریبنده شما را از خدا فریب دهد، اگر بدانید درماندن شما میان دشمنانتان و تحمّل اذیت ها چه اجری دارید چشم شما روشن شود، و اگر مرا نیابید چیزهایی بینید که آرزوی مرگ کنید از ستم و دشمنی و خودبینی و سبک شمردن حق خدا و ترس، چون چنین شود همه به رشته خدا بچسبید و از هم جدا نشوید، و بر شما باد به صبر و نماز و تقیّه.

2. ثبات و دوری از رنگ به رنگ شدن: و بدانید که خداوند دشمن میدارد بندگان متلوّن و همه رنگ خود را، پس از حق و ولایت اهل حق دور نشوید چون هر کس دیگری را جای ما برگزیند نابود است و هر که پیرو آثار ما شود به ما پیوندد، و هر که از غیر راه ما رود غرق شود همانا برای دوستان ما فوج هایی از رحمت خداست و برای دشمنان ما فوج هایی از عذاب خدا، راه ما میانه است، و رشد و صلاح در برنامه ماست، بهشتیان به خانه های شیعیان ما چنان نگاه می کنند که ستاره درخشان را در آسمان می بینند.

3. پرهیز از دنیاگرایی: هر کس از ما پیروی کند گمراه نشود، و هر که منکر ما شود هدایت نگردد، و نجات نیابد آنکه بر زبان ما کمک دهد دشمن ما را و یاری نشود آنکه ما را وابگذارد. پس به طمعِ دنیای پوچ و بی ارزشی که سرانجام از شما دور شود و شما نیز از آن زوال یابید از ما روی نگردانید، زیرا هر کس دنیا را بر ما ترجیح دهد افسوس فراوان دارد. خداوند متعال [از زبان این فرد] می فرماید: «ای وای بر من که جانب امر خدا را فرو گذاشتم و در حقّ خود ظلم و تفریط کردم».(27)

4. شناخت حقّ امامان معصوم(ع): چراغ راه مؤمن شناخت حق ماست، و بدترین کوری نابینایی فضیلت ماست که با ما بی جهت و بدون گناه به دشمنی برخاسته فقط به جرم اینکه ما او را به سوی حق و دوستی خواندیم و دیگران او را به سوی فتنه دعوت کردند، آنها را بر ما ترجیح داد. ما را پرچمی است که هر که در سایة آن درآید، او را جا دهد و هر که بسوی او پیش تازد پیروز است و هر که از آن واماند نابود، و هر که بدان چنگ زند نجات یابد، شمایید آبادگران زمین که (خداوند) شما را در آن جای داد تا ببیند چه می کنید، پس مراقب خدا باشید در آنچه از شما دیده می شود، بر شما باد به راه روشن بزرگ تر، در آن بروید که دیگری جای شما را نگیرد. سپس حضرت این آیة قرآن را تلاوت فرمود: «به سوی آمرزش پروردگارتان بشتابید و به راه بهشتی که عرضش به قدر پهنای آسمان و زمین است و آن برای اهل ایمان به خدا و پیمبرانش مهیا گردیده».(28)

5. پیشه کردن تقوی: پس بدانید شما به بهشت نمی رسید مگر به تقوی، و هر که رها سازد پیروی از آنکه خدا فرمان اطاعت او را داده، برانگیخته شود برای او شیطانی که قرین و مونس او گردد.

6. عدم سازش با ستمکاران: شما را چه باشد که به دنیا تکیه کردید، و به ستم خشنودید، و فرو گذاشتید آنچه را که عزت و سعادت شما و نیروی علیه ستمگران در آنست، نه از خدایتان شرم دارید، و نه به حال خود فکر می کنید. شما در هر روز ظلم می شوید ولی از خواب بیدار نمی گردید، و سستی شما پایان نپذیرد، آیا نمی بینید دین شما کهنه می شود و شما سرگرم دنیایید، خدای بزرگ می فرماید: «و شما مؤمنان هرگز نباید با ظالمان همدست و دوست باشید و گر نه آتش کیفر آنان در شما هم خواهد گرفت و در آن حال جز خدا هیچ دوستی نخواهید یافت و هرگز کسی، یاری شما نخواهد کرد».(29)و(30)

فتنه‌های آخرالزّمان و راه های رهایی از آن
روایاتی که مخاطبش افراد متوسطی است که در فتنه ها احتمال لغزششان بیش از نجات به نظر می آید از این قرارند:

7. ذکر و یادآوری همیشگی: دانشمند آن کس است که ارزش خویش را بشناسد، در نادانی مرد همین بس که قدر خود را نشناسد و دشمن ترین بندگان نزد خدا همانا بنده ای است که خدا او را به خودش واگذارد، سرگردان و حیران از راه راست باشد و هدفش را نداند چیست و بدون راهنما راه را بپیماید. اگر به سوی کسب مال دنیا دعوت شود اجابت می کند اگر به سوی آخرت دعوت شود کاهلی می کند گویا عملی را که برای دنیا انجام می دهد بر او واجب است و آنچه برای آخرت انجام می دهد از او ساقط. اینها در زمانی است که در آن زمان کسی سالم نمی ماند جز مؤمنی که دائم الذکر است و کم اذیت، که اگر حاضر باشد کسی او را نشناسد و اگر غایب باشد جستجویش نکنند.

8. عدم اشاعة گناه: اینان چراغ های هدایت و مشعل های فروزان برای شبروان هستند و برای سخن چینی و فساد در گردش نیستند، نادان و سفیه نباشند که گناهان را انتشار دهند و اشاعه فاحشه کنند. خداوند درهای رحمتش را بروی اینان می گشاید و از ایشان عذاب سختش را برطرف می کند. ای مردم همانا روزگاری می آید که مردم فقط به اسم اسلام بی نیاز باشند و از اسلام خبری نباشد آن چنان که ظرف تنها به آنچه که در آن ریخته می شود بی نیاز باشد.(31)

به امید آنکه خداوند همة ما را از شرّ فتنه های آخرالزمان برهاند و از تمام ابتلائات این دوره سربلند بیرون آورد. انشاءالله

پی‌نوشت‌ها:
1- نهج البلاغه، خطبه 153.
2- جواهر الکلام، ج۲۲، ص۷۳.
3- تهذیب اللغـة، ج 14، ص 296؛ مقاییس اللغـ［، ج 4، ص 472.
4- النهایـة، ج 3، ص410.
5- عنکبوت، آیه 2.
6- مائده، آیه 49.
7- بقره، آیه 193.
8- حدید، آیه 14.
9- انفال، آیه 73.
10- مائده، آیه 41.
11- نساء، آیه 101.
12- توبه، آیه 47.
13- کتاب عصر ظهور ( علامه کورانی )
14- روضه کافی، ص58.
15- السنن الوارده، ص۳۷.
16- تفسیر عیْاشی، ج 1، ص 3.
17- بحارالانوار، ج 24، ص 146.
18- بحارالانوار، ج 28، ص 10.
19- الصّراط المستقیم، ج 2، ص 153.
20- امالی طوسی، ج 2، ص 132.
21- فتن ابن حماد، ص123.
22- کنز العمّال، ج 11، ص 189.
23- من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص 366.
24- الغیبة نعمانی، ص 201.
25- الدرالمنثور، ج2، ص227.
26- کمال الدین، ج2، ص654.
27- زمر، آیة 56.
28- حدید، آیة 21.
29- هود، آیة 113.
30- نهج السعاده، ج3، ص421.
31- إرشاد القلوب إلی الصواب، ج 1، ص 35.

حضرت آیت الله خامنه ای در نشست اندیشه های راهبردی ؛ نقش و سهم بانوان را در نظام اسلامی ممتاز و بی بدیل دانستند و خاطر نشان کردند : ” نقش بانوان در دوران مبارزه پیروزی انقلاب اسلامی ، بعداز انقلاب بویژه دوره بسیار سخت دفاع مقدس و در عرصه های مختلف ، نقش مؤثر ، ممتاز و بی جایگزینی است که با هیچ معیاری قابل اندازه گیری نیست .” از نگاه رهبر انقلاب اسلامی ، اولین کسی که نقش و جایگاه ممتاز بانوان را درک کرد و زمینه ساز نقش افرینی برجسته زنان در عرصه های مختلف شد ، امام خمینی (ره ) بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران بود.

خانواده هسته اصلی رشد و تعالی انسان و زن کانون و محور اصلی این نهاد محسوب می شود . خانواده در ایجاد آرامش روحی و روانی در جامعه اهمیت بسزایی دارد . قرآن کریم به نحو شایسته ای به این موضوع می پردازد و یکی از نشانه های الهی را ایجاد مودت و رحمت میان زن و مرد در خانواده می داند . رهبر انقلاب اسلامی ، یکی از علل مهم ضرورت توجه به موضوع زن را نقش اساسی و محوری زن در خانواده دانستند . ایشان خاطرنشان کردند : ” در نگاه اسلام ، خانواده پایه بسیار مهم و سلول اصلی جامعه است . به گونه ای که بدون بهره مندی از خانواده ای سالم ، سرزنده و بانشاط ، امکان پیشرفت جامعه بخصوص پیشرفت فرهنگی وجود ندارد و اینگونه خانواده ها نیز بدون حضور زنان مومن و فهیم شکل نمی گیرند و استمرار نمی یابند. “

. مقام معظم رهبری براین باورند که اگر زن در داخل خانواده امنیت روانی و اخلاقی و آسایش داشته باشد ، حقیقتاً شوهر برای او لباس و پوشش محسوب می شود ، همچنان که او لباس شوهر است . ایشان معتقدند همچنان که قرآن خواسته ، باید مودت و رحمت بین زن و شوهر باشد ، آنگاه مشکلات بیرون خانواده برای زن قابل تحمل خواهد شد . اگر زن در آسایشگاه و سنگر اصلی خود یعنی خانه ، بتواند مشکلات خودش را کاهش دهد ، بلاشک در عرصه ی اجتماع هم خواهد توانست بر مشکلات غلبه کند.

در غرب ، زن و خانواده به عنوان رکن تلقی نمی شوند . مقام معظم رهبری ، تمرکز دشمنان به مقوله زن به عنوان یکی از مبانی هجوم سیاسی – تبلیغاتی به نظام اسلامی را ، ضرورت دیگر توجه کامل به مقوله زن خواندند. ایشان افزودند : ” باید با روشنگری درافکار عمومی مردم جهان ، اجازه ندهیم اهداف سیاستگزاران و برنامه ریزان غرب در حمله به مبانی اسلام در قبال زن ، محقق شود . ” ایشان درهمین زمینه به فرار زیرکانه غرب از ورود به مقوله خانواده اشاره و خاطر نشان کردند : ” غربیها بحث زن را به شدت مطرح می کنند ، اما اسمی از خانواده نمی آورند ، چرا که بحث خانواده ازنقاط ضعف بارز آنهاست.”

در غرب رشد زنان یکسویه و فقط در زمینه جنسی است و فقدان تعهدات اخلاقی و معنوی ، آنها را به کالایی برای شهوترانی مردان تبدیل کرده است . مقام معظم رهبری نگاه غرب به زن را گمراهی و ضلالتی عمیق و بزرگترین اهانت و ضربه به کرامت زن برشمردند و افزودند : “حتی افراطی ترین فمینیستها نیز برخلاف تصورشان درحال زدن ضربه اساسی به زن هستند . چرا که با ضایع کردن زن ، او را به ابزاری برای شهوت رانی مرد تبدیل کرده اند و متاسفانه این مساله درافکار عمومی غرب نیز پدیده ای عادی و پذیرفته شده است.”

چهره ای که دین اسلام از زن به تصویر می کشد ، چهره یک انسان کامل است که در همه ابعاد انسانی با مرد برابر است . به عبارتی تمام شایستگی ها و استعدادهایی که خداوند برای مردان در پیمودن راه کمال و سعادت قرار داده ، در وجود زنان نیز قرار داده است . رهبر انقلاب اسلامی نگاه اسلام به زن را فوق العاده متعالی خواندند وتاکید کردند : ” در نگاه اساسی اسلام ، زن از حیث انسان بودن هیچ فرقی با مرد ندارد و به استناد آیات قرآنی ، زن و مرد در مسیر تعالی و قرب الهی کاملا یکسانند. “

از نگاه ایشان جنسیت در اسلام امری ثانوی و عارضی است که در کارکردهای زندگی معنا و مفهوم می یابد و درجایگاه زن و مرد در اسلام هیچ تاثیری ندارد . ایشان نقش همسری و مادری را فوق العاده مهم توصیف و خاطرنشان کردند که همسر خوب می تواند مرد را در جامعه به عنصری مفید و موثر تبدیل کند.

جامعه ای که در مسیر عدالت گام بر می دارد لزوما باید فرهنگ و روحیه مشارکت را در فضای خانواده ایجاد کند. یکی از موضوعات مرتبط با اقتصاد خانواده اشتغال زن و مرد است . البته کمال مرد در این است که در راه ترقی و پیشرفت خانواده و آسایش زن و فرزند تلاش کند و کمال زن به جهت داشتن عاطفه والا برای تربیت و پرورش فرزند در وی به ودیعه نهاده شده است . از مجموعه ویژگیهای فردی ، خانوادگی و شغلی ، معمولاً شرایط اشتغال زنان است که بر بروز تعارض نقش زنان در خانه و جامعه تاثیر می گذارد . حضرت آیت الله خامنه ای ، مساله اشتغال زنان در جامعه را امری قابل قبول و بدون اشکال خواندند ، اما تاکید کردند : ” در این زمینه باید 2 شرط اساسی را کاملا رعایت کرد . نخست اینکه اشتغال ، کار اساسی زن درخانه و خانواده و مسئولیت مهم همسری و مادری را تحت الشعاع قرار ندهد و دوم اینکه مساله محرم و نامحرم ( در جامعه ) بخوبی رعایت شود .” دراین راستا حضرت آیت الله خامنه ای به دولت توصیه نمودند که برای کمک به زنان شاغل به گونه ای برنامه ریزی کند که آنان بتوانند به کار اصلی خود یعنی رسیدگی به خانه وخانوده نیز بپردازند.

از آنجا که اسلام یک دین متعادل می باشد ، افراط و تفریط را در هیچ زمینه ای نمی پذیرد . این دین آسمانی با تشویق و ترغیب افراد به ازدواج و تشکیل خانواده از بسیاری از تبعات و آسیب های فردی و اجتماعی در جامعه جلوگیری می کند . محور مهم دیگر مورد نظر مقام معظم رهبری دراین نشست مقوله ازدواج به عنوان یک موضوع مقدس است . ایشان ازدواج را یک موضوع مقدس در ادیان مختلف بویژه دین اسلام دانستند و خاطر نشان کردند : ” نباید با برخی کارهای زشت همچون مهریه های سنگین و یا تشریفات و هزینه های زائد ، جنبه قدسی ازدواج را در جامعه ازبین برد . ” ایشان بر ترویج ازدواج های ساده ، کم خرج ، درجامعه تاکید کردند.

مردان نیز در حفظ سلامت و بقای خانواده و گرم نگهداشتن این کانون مقدس نقش بسزایی دارند . حضرت آیت الله خامنه ای نقش مردان را نیز در حفظ کیان خانواده بسیار موثر ارزیابی و خاطر نشان کردند :” یکی از وظایف مهم مردان ، قدرشناسی دائم از نقش و زحمات زنان درخانه است . بویژه بانوانی که زمینه حضور درخارج از خانه را دارند ، اما برای ایفای کامل نقش مادر ،اشتغال خارج از خانه را انتخاب نکرده اند.”

امروزه یکی از مسائل اساسی جوامع غربی ، مساله سنت شکنی نسل نو در برابر نسل گذشته است که این به خودی خود استحکام خانواده را سست می سازد . برخلاف آن که در اسلام یکی از عوامل استحکام خانواده توصیه جوانان به احترام به والدین است . حضرت آیت الله خامنه ای با اشاره به نقش فرزندان در خانواده ،یکی از مهمترین وظایف آنان را احترام به پدر و مادر دانستند.

حضرت آیت الله خامنه ای در پایان با اشاره به کارهای فراوان انجام نشده در موضوع زن و خانواده ، نظریه پردازی و گفتمان سازی دراین زمینه را نیازی حقیقی دانستند و تاکید نمودند که این کار باید مورد توجه روحانیون ، اندیشمندان و صاحب نظران حوزه و دانشگاه قرار گیرد و نقش رسانه نیز در این امر قابل توجه است . همچنین ایشان بر استخراج نظریه ها و الگوی مترقی از اسلام در موضوع زن و خانواده را از جمله کارهای اساسی صاحب نظران دانستند.

عصمت سپهری، کارشناس مطالعات زنان

امام حسين عليه السلام:

إن لَم يَكُن لَكُم دينٌ وَ كُنتُم لا تَخافونَ المَعادَ فَكونوا أَحرارا فى دُنياكُم؛

اگر دين نداريد و از قيامت نمى‏ ترسيد، لااقل در دنياى خود آزاد مرد باشيد.

بحارالانوار(ط-بیروت) ج ۴۵ ، ص ۵۱