صیرت عاشورایی

بصیرت در نظام تربیتی اسلامی جایگاه حساسی دارد، پیامبران الهی در جهت بالابردن سطح آگاهی و بصیرت انسان با بیان روشن و دلایل محکم مبعوث شدند. خداوند در قرآن کریم تربیت و تعلیم، حکمت و کتاب را به عنوان سه برنامه اساسی انبیا معرفی نموده می فرماید: لقد من الله علی المومنین اذ بعث فیهم رسولا من انفسهم یتلوا علیهم آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمه.
اگر انسان اهل معرفت و بصیرت باشد، قادر به درک حقایق عالم و دیدن چهره واقعی پدیده ها و مظاهر حیات است، هرگونه کار خیر و صلاح، رشد و رفاه، عبادت و … متوقف بر معرفت است و با بصیرت ارزش پیدا می کند وتمام انحرافات، کج روی ها و سقوط ها هم به دلیل عدم بصیرت است، قرآن همه آلودگی ها، فسادها، ظلم ها، حق کشی و تجاوزها و … را معلول عدم بصیرت و درک واقعیتها از عالم هستی می داند و می فرماید: لهم قلوب لایفقهون بما و لهم اذان لایسمعون بما و لهم اعین لایبصرون بما اولائک کالانعام بل هم اضل. اولائک هم الغالبون.
شناخت روشن از دین، تکلیف، پیشوا، حجت خدا، تشخیص راه صواب از ناصواب و تمیز حق از باطل بصیرت نام دارد. بصیرت و روشن بینی، از صفات شایسته ای است که یک مسلمان در زندگی فردی و اجتماعی خود باید از آن برخوردار باشد.
بصیرت از نظر اهل عرفان، عقلی است که با نور قدسی منور شده و با هدایت الهی روشن گردیده باشد، لذا دچار خطا و اشتباه نمی شود و همواره حقیقت را پیدا و نمایان دیده و باطل را نابود و زایل شونده می بیند و هیچگاه دچار حیرت نشده ، شک و تردید در ساحت آن راه نمی یابد. در آموزه های عرفانی برای بصیرت درجات و مراتب متعدد بیان شده ولی گفته شده بصیرت کامل آن است که چشمه معرفت را چون زمزم زلال در دل آدمی جاری و روان ساخته و شکوفه فراست را در سرزمین جان او می رویاند.
در قرآن کریم و سنت پیامبر و اهل بیت آیات و روایات زیادی درباره ارزش تفکر و بصیرت وجود دارد امام علی می فرماید: من کثرت فکرته حسن عاقبته و الفکر مراه صافیه و الفکر ینیراللب و الفکر جلاء العقول ( هرکس که اندیشه اش زیاد باشد سرانجام راه به نیکی دریابد، [زیرا] اندیشیدن آینه بی غبار است که خرد آدمی را روشن می کند و جلادهنده عقل هاست.) امام رضا (ع) می فرماید (لیست العباده کثره الصلوه و الصوم، انما العباده التفکر فی امر الله… عبادت به زیادی نماز و روزه نیست، عبادت واقعی تفکر در کار خداوند متعال و اسرار جهان آفرینش است). اولم یتفکروا فی انفسهم ما خلاق الله السموات و الارض و ما بینها الا بالحق و اجل مسمی…؛ آیا آنان با خود نیندیشیدند که خداوند، آسمان ها و زمین و آنچه را که میان آن دو است به جز حق و برای زمان معینی نیافرید… ( و فی الارض آیات للموقنین و فی انفسکم افلا تبصرون، در زمین نشانه هایی برای جویندگان یقین است و در وجود خودش ( نیز نشانه هایی است ) آیا نمی بینید).
بصیرت عاشورایی
از ویژگی های نهضت عاشورا بصیرت و آگاهی است که باعث قاطعیت امام و رهبری عاشورا در تصمیم گیری ها شده است. امام حسین با بصیرت کامل نسبت به فرجام قضیه عاشورا و شناخت دقیق و همه جانبه اوضاع و شرایط اجتماعی این نهضت جاویدان را رهبری می نماید. بصیرت در عاشورا دوجانبه بود، هم رهبری نهضت از بصیرت لازم برخوردار بود، می دید و می دانست آن چه را دیگران نمی دیدند و هم یاران امام حسین آگاهی و بصیرتشان نسبت به امام خود در حد مطلوب بود، به همین دلایل است که وقتی در سخت ترین شرایط نهضت قرار می گیرند نه تنها سست نمی شوند حتی یک نفر هم از همراهان و یاران امام به دشمن پناهنده نمی شود. در صورتی که تعداد ی از لشکر دشمن به امام حسین و عاشوراییان می پیوندد. برای نمونه می شود به حر فرمانده سپاه هزارنفری ابن زیاد که راه را بر امام حسن می بندد و لی در ادامه برخوردها به جبهه حق می پیوندد، اشاره کرد. شهید مطهری می گوید: ( انقلاب امام حسین در درجه اول باید بدانیم که انقلاب آگاهانه است هم از ناحیه خودش و هم از ناحیه اهل بیت و یارانش) این بصیرت و روشن بینی است که رهبرعاشورا و یاران او را برای تحمل همه سختی ها و آلام روحی آماده کرده بود. نه تنها با رضایت خاطر این همه مصیبت را می پذیرفتند بلکه برای آن ها زیبا و لذت بخش هم بود و این ارزش بصیرت و آگاهی است که مبنای تربیت اسلامی قرار گرفته است. شهید مطهری معتقد است : یکی از چیزهایی که به نهضت حسین بن علی ارزش زیاد می دهد روشن بینی است . روشن بینی یعنی چه؟ یعنی حسین در آن روز چیزهایی در خشت خام می دید که دیگران در آینه هم نمی دیدند. ما امروز نشسته ایم و اوضاع آن زمان را تشریح می کنیم ولی مردمی که در آن زمان بودند، آن چنان که حسین بن علی می فهمید نمی فهمیدند). وفاداری و شجاعتی که یاران امام حسین در عاشورا از خود نشان دادند براساس بصیرت بود. امام سجاد در توصیف علمدار شجاع عاشورا حضرت ابالفضل، اورا بصیر معرفی می کند و رفتار او را در نهضت عاشورا و اطاعات از امام خود بر اساس بصیرت و آگاهانه ارزیابی نموده می فرماید: ( کان عمنا العباس بن علی نافذ البصیره صلب الایمان)
بعضی از یاران امام حسین در شب عاشورا هم به بصیرت و روشن بینی خود اشاره کرده و اعلان می دارند که این تصمیم و اقدامات بر اساس شناخت و آگاهی و بصیرت است و چون مبنای قوی عقلانی دارد و ایمانی است که بر پایه تعقل شکل گرفته در بحرانی ترین شرایط مقاومت خواهیم کرد و متزلزل شدن ما به بعلت بصیرت و خردورزی است نه احساسات سطحی و زودگذر. هلال بن نافع شب عاشورا پس از سخنان امام حسین برخاست و ضمن اعلام وفاداری گفت: (فانا علی نیاتنا و بصائرنا ما بر همان بصیرت و انگیزه مان هستیم.)
یاران امام حسین (ع) وقتی که دربرابر نیروهای فریب خورده دشمن قرار می گرفتند آنها را به بصیرت و آگاهی دعوت می نمودند و بصیرت را از افتخارات خود می دانستند. بریر از یاران وفادار امام حسین وقتی که با نیروهای دشمن روبرو می شود، در ضمن سخنان خود می گوید: ( الحمدلله الذی زادنی فیکم البصیره