دکتر محسن اصغری نکاح، روانشناس کودک و نوجوان و استاد دانشگاه فردوسی مشهد در مصاحبه با ایران زندگی از نحوه حضور کودکان در مراسم محرم این‌گونه سخن می‌گوید: باید بدانیم امام حسین (ع) متعلق به تمام بشریت است.

وی گفت: کودکان و نوجوانان در این ماه سهم ویژه‌ای دارند. مهمترین شرکت‌کنندگان در عزاداری‌های محرم، کودکان و نوجوانان هستند و آن‌ها می‌توانند بیشترین بهره را بگیرند و آینده جامعه را با سبک زندگی حسینی و با معرفت امام حسین (ع) بسازند.

خانواده‌ها باید توجه داشته باشند اگر می‌خواهیم برخی از آسیب‌های اجتماعی و فردی در خانواده و همچنین کودکان اصلاح شود باید از این ماه استفاده کنیم. در قیام عاشورا و فرهنگ تربیتی آن ایثار و ازخودگذشتگی و عرفان و دعا و مناجات و ظلم‌ستیزی، یاری کردن مظلوم و آنچه به عنوان زندگی متعالی می‌خواهیم در این حماسه وجود دارد و می‌تواند به کودکان و نوجوانان دیدگاه متعالی بدهد که آینده خود را به جای مشغول شدن به اهداف پوچ با یک انگیزه بالا بسازند و این فرهنگ می‌تواند در شغل و درس و در مسائل اجتماعی و فرهنگی و تشکیل خانواده در آینده به آن‌ها کمک بکند. لذا خانواده‌ها و متولیان برگزاری مجالس عزا ازجمله مدیحه‌سرایان و ذاکرین اهل بیت باید نسبت به نکات تربیتی مربوط به کودکان در این ایام حساس باشند.

محرم فرصتی برای تربیت

باید بدانیم که محرم و مراسم عزاداری این ایام یک فرصت تربیتی برای خانواده‌ها، کودکان و جامعه است. باید قبل از محرم آماده شد و کودکان را آماده کرد. در مراسم عزاداری باید تلاش کنیم و بعد از آن هم مراقب باشیم آثار تربیتی به دست آمده حفظ شود. ما نباید این نگرش را داشته باشیم که عاشورا تنها یک مراسم مذهبی و فرصتی برای رسیدن به ثواب است. عاشورا و محرم یک گنجینه بزرگ فرهنگی و تربیتی است که همه می‌توانند در آن مشارکت داشته باشند.

یکی از مسائلی که ما برای آرامش روان و ساختار شخصیتی لازم داریم هویت دینی و اسلامی است. این روانشناس با بیان این‌که اگر بتوانیم در کودکان یک هویت اسلامی و حسینی ایجاد کنیم آن‌ها خود را شایسته می‌دانند و در خیلی از مواقع زمانی که در معرض ناهنجاری قرار می‌گیرند می‌توانند خویشتنداری کنند، افزود: کودکان باید در مراسم عزاداری همپای بزرگترها مشارکت داشته باشند تا توانایی فهم و نحوه شرکت در عزاداری‌ها را پیدا کنند. آن‌ها می‌توانند در بخش‌های مختلف عزاداری مانند پذیرایی کردن یا نصب پرچم و… مشارکت داشته باشند و این امر به ما کمک می‌کند بتوانیم به بچه‌هایمان تجربه دین بدهیم. تجربه دینی مقدمه هویت دینی است. کودکان معمولاً آن چیزی را که تجربه می‌کنند بیشتر در زندگی مورد استفاده قرار می‌دهند. شرکت در عزاداری یکی از بهترین فرصت‌ها برای کسب این تجربه دینی است.

دکتر اصغری نکاح در ادامه با بیان این‌که فضای تربیتی و محیط خانه و مدرسه در تربیت کودکان اثر می‌گذارد، گفت: باید محیط‌ خانه را برای این ایام آماده کنیم. اگر از کودکانمان نظر بخواهیم که کتیبه یا پرچم را کجا نصب کنیم و با این کار احترام گذاشتن به این ایام را به کودکان آموزش می‌دهیم.

خانواده‌ها می‌توانند با شناسایی تکیه‌ها یا مساجدی که مراسم عزاداری در آنجا با فرزندانشان همخوانی بیشتری دارد شرکت کرده و در این زمینه می‌توانند از آن‌ها نظرخواهی کنند که دوست دارند در کدام مراسم شرکت کنند؟ اگر هم خودمان دوست داریم در مکان دیگری عزاداری کنیم بهتر است در مجالسی که کودکان پیشنهاد می‌کنند هم شرکت کنیم این مسأله باعث می‌شود بچه‌ها احساس پیوند بیشتری با این فضا بکنند و باید حق انتخاب را به بچه‌ها بدهیم.

وی ادامه داد: در زندگی‌های آپارتمانی امروزی می‌توانیم این فرصت را به کودکان بدهیم که یک روز دوستان یا همکلاسی و یا بچه‌هایی که در مجتمع مسکونی زندگی می‌کنند را به خانه دعوت و یک مراسم کوچک عزاداری برپا کنند و خود کارهای آن را انجام بدهند.

مقدمه معرفت
برای کسب معرفت باید شور و هیجان داشت و با شناخت نسبت به وقایعی که در طی زندگی با آن مواجه می‌شویم نگاه کنیم. واقعه عاشورا یکی از راه‌هایی است که با مطالعه دقیق آن و شور و هیجانی که در ایام محرم هر عاشق دلباخته امام حسین‌(ع) به آن می‌رسد می‌توان به معرفتی رسید که هدف اصلی قیام عاشورا است. استاد دانشگاه فردوسی مشهد با بیان این‌که شرکت در مراسم عزاداری ماه محرم و شور و هیجان آن مقدمه‌ای برای کسب معرفت است، ادامه داد: اگر از این مقدمه استفاده نکنیم معرفت حاصل نمی‌شود.

حضور کودکان در این‌گونه مراسم باعث می‌شود آن‌ها حساس شوند و به دنبال این باشند که چرا امام‌حسین‌(ع) به همراه اعضای خانواده‌اش در کربلا به جنگ با دشمن رفتند. حضور در مراسم عزاداری یک نوع فعالیت اجتماعی محسوب می‌شود و کودکان وقتی شور و هیجان اجتماعی را در این مراسم می‌بینند این شور و هیجان به آن‌ها سرایت می‌کند. البته خانواده‌ها باید اقتضای سن کودکشان را نیز در نظر بگیرند.

باید توجه داشته باشیم کودک در مراسم عزاداری نیز کودک است و اگر می‌خواهند راحت بنشینند یا اسباب‌بازی همراه داشته باشند نباید مانع کار آن‌ها شد و خانواده‌ها اگر کودک زیر 4 سال را به این مراسم می‌برند حتماً همراه خودشان مقداری غذا یا کاغذ و مداد رنگی داشته باشند تا اگر حوصله کودک سر رفت سرگرم شود و توجه داشته باشیم نباید کودکان را مجبور کنیم مثل بزرگترها در این‌گونه مجالس بنشینند و عزاداری کنند. حتی اگر چند کودک در این مراسم در کنار هم قرار گرفتند نباید مانع از بازی آن‌ها شویم. همچنین برگزارکنندگان این گونه مراسم، سخنرانان و مداحان به کودکان تذکر ندهند.

یکی از مباحث مهم در عزاداری‌های کودکان در ایام محرم شیوه برخورد والدین قبل از عزاداری، حین عزاداری و بعد از عزاداری است. صبوری والدین در آماده کردن بچه‌ها مؤثر است. کودکانی که با عجله آماده می‌شوند یا با تحکم والدین مواجه می‌شوند نسبت به حضور در این مراسم بی علاقه خواهند شد.