هکارها:

با توجه به بررسی‌های انجام شده در این مقاله و بحث و نتیجه‏گیری که به عمل آمد، موارد زیر را به منظور پایداری محیط زیست پیشنهاد می‏کنیم:

1ـ به شهادت تاریخ گذشته و معاصر، شگفت‏انگیزترین رفتارهای اجتماعی (چه در جهت رشد و چه در جهت ارتجاع) بستری اعتقادی داشته‏اند. بنابراین شایسته است تا جوامعی که عزم خود را به اعتلا و رشد و پایداری زیست محیطی خویش عزم کرده‏اند از این ویژگی به نحو شایسته استفاده کنند.

2ـ باید بر آگاه‏سازی افراد تأکید شود که برای تحقق پایداری تلاش می‏نمایند.

3ـ در سیاست‏گذاری‌ها و تعیین برنامه‏های توسعه پایدار، تعادل مد نظر قرار گیرد که مهم‏ترین آن بها دادن به انسانهاست؛

4ـ هیچ قانون و نگهبانی نمی‏تواند افراد را به احترام گذاردن به محیط زیست مجبور نماید. احترام به محیط زیست، نتیجه آموزش تعالیم دینی در این باره است؛ از این رو، از این نوع آموزشها، باید بیشتر بهره گرفت.

5ـ باید مروج کشاورزی با ملاحظات انسانی آن بود و نباید فراموش کرد تا ایجاد یک نظام کشاورزی پایدار، راهی بس طولانی در پیش است. امید آن که بتوان رسالت ترویجی خود را برای ایجاد نظام کشاورزی با ابعاد انسانی و اخلاقی نشان دهیم و موجبات ترقی و تعالی بشریت را فراهم آوریم.

6ـ برخی از مسئولان در عمل، این اهرم قدرتمند (تلاشهای دینی) در قلمرو حفاظت محیط زیست را مورد بی‏مهری قرار داده و بدان توجهی نکرده‏اند و تنها جسته و گریخته اقداماتی صورت داده‏اند که چندان مؤثر نیست؛ توصیه می‏شود که مسئولان از این اهرم قدرتمند کمال بهره را ببرند و راهکارهای محافظتی به کمک اعتقادات اسلامی را از طریق تحقیق، تعیین کنند.

7ـ اجرای سیاست توسعه پایدار و بی‏زیان نیازمند اعمال تغییرات اساسی در معیارها و ارزشهاست. امروزه، دلیل اصلی تخریب محیط زیست، بی‏مسئولیتی و عدم توجه به ارزشهای والای انسانی است؛ به همین دلیل باید در ارزشها تحولی اساسی صورت گیرد؛

8ـ درک مسائل محیط زیست برای اذهانی که امور را از دریچه تنگ منافع خصوصی یا سوداگری صرف می‏نگرند، آسان نیست. به همین دلیل آموزش عمومی مردم در زمینه محیط زیست، باید در دستور کار رسانه‏های گروهی و مراکز تبلیغی قرار گیرد تا از این طریق، نگرش آنها را نسبت به طبیعت اصلاح کرد و رفتار آنان را با طبیعت متعادل ساخت.

9ـ کشورهایی که خود را اسلامی می‏دانند باید طبق اصول و معیارهای ذکر شده در این مقاله عمل کنند؛ باید اندیشه افزون‏طلبی و سودجویی افراطی را که موجب نادیده انگاشتن تعادل محیط زیست است، کنار بگذارند.

10ـ آلودگی و نابودی محیط زیست مثل آتش است که هیزم تر و خشک را می‏سوزاند. تمامی ساکنان کره زمین باید برای پایداری محیط زیست مشارکت کنند. کشورهای اسلامی باید سعی کنند به کشورهای غربی فشار آورند تا بیش از همه مسائل جهانی حفظ محیط زیست را رعایت کنند و به علاوه سهم مالی بیشتری را برای بازسازی و پاکسازی محیط زیست بپردازند.

ناگفته نماند که برنامه ریزی و دادن تضمین های دولتی برای تشویق مردم جهت سهم گیری در ایجاد محیط زیست خیلی مهمه است ولی اساسی‌ترین کار در این زمینه ،« فرهنگ سازی زیست محیطی» است؛ «فرهنگ سازی» از سنین پایین شروع شود، مثلاً در مهد کودک، مکاتب، دانشگاهها و مراکز آموزشی و اجتماعی از محیط زیست آموزش داده شود؛ ممکن در کوتاه مدت حفظ محیط زیست با منافع مردم در تقابل باشد و لکن پس از به دست آوردن اهمیت مواظبت از محیط زیست این مشکل مقطعی حل خواهد شد. در این مورد باید کار فرهنگی کرد و این صرف از ارگان های دولتی بر نمی آید، در عین حال مسوولان و مدیران دولتی هم باید به موضوع محیط زیست آگاه باشند و برای آگاهی دادن به دیگران نیز سرمایه گذاری کنند. متاسفانه امروز ما سرمایه گذاری در فرهنگ سازی زیست محیطی کشور نداریم موضوع محیط زیست به عنوان رشته حتی در دانشگاههای ما هم وجود ندارد و تحصیل کرده های ما نیز از اطلاعات محیط زیست برخوردار نیستند؛ این فرهنگ باید عملاً در میان محصلین و فرهنگیان جا باز نماید و خردسالان از دورة کودکستان گرفته تا به نوجوانان و جوانان ما که تحصیلات عالی دارند از پارک ها و مناطق حفاظت شده بازدیدهای میدانی نمایند تا فرهنگ سازی زیست محیطی ایجاد گردد.

به امید آنکه ما در آینده های نزدیک شاهد محیط زیست در نقاط مختلف کشور اعم از نبات و حیوان باشیم و مصدر خدمات «زیست محیطی» برای نسل های بعدی گردیم.

چندین سال است که خشکسالی، نابودی انبوهی از اشجار، جنگلات و درختان را سبب گردیده؛ هرچند سال های اخیر هزاران اصله نهال غرس گردید اما کمبودی هایی در این راستا هنوز هم محسوس است، اینکه در آستانه بهار سال 1388 کمپاین وسیع نهال شانی و سرسبزی شهرآغاز یافته و در وجود بارندگی های متداوم دیگر اثرات خشکسالی مهار گشته است، با توجه به کمرنگی در سال های گذشته در حفاظت از درختان و ساحات سبز باید آبیاری بموقع وحفاظت از درختان وساحات سبز را منحیث یک اصل مهم باید در نظر داشت که با این پوشش دور نخواهد بود روزی که شهر خود را سبز و زیبا بیابیم.

طوریکه پیامبر عظیم الشان اسلام و ائمه اطهار صلوات الله علیهم اجمعین بارها و بارها با عمل و گفتار خود می فهماندند که انکشاف سرسبزی و نهال شانی خود، عبادت است و مورد پسند الهی می باشد و از قطع بی جهت درختان نهی فرمودند، چنانچه پیامبراسلام(ص) آن را به قطع بال فرشتگان تشبیه نمودند.

درختکاری در مملکت ما بخصوص در دوران های جنگ به یک موضوع فراموش شده تبدیل شده بود و مردم ما فراموش کردند که یکی از مظاهر زیبایی هر شهر و مملکت، سرسبزی آن می باشد و خداوند نیز در حدیث قدسی از زیبایی ها توصیف کرده و می فرماید:«ان الله جمیل، یحب الجمال» یعنی خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد.