فراگیری علم و دانش در تمام عمر، ‌نه فقط تحصیلات رسمی
حضرت امیر می‌فرماید: تو فکر نکنی یک انسان هستی. کره زمین هستی. «أتزعم انک جرم صغیر و فیک انطوی العالم الاکبر» این عربی بود که قرآن نبود. امیرالمؤمنین فرمود: تو فکر می‌کنی انسان عادی هستی. کره زمین در تو است. در کره زمین مگر گیاه نیست؟ موهای تو هم گیاه است. کره زمین مگر چشمه شور و شیرین ندارد؟ چشمه شور چشم تو است و چشمه شیرین… بگویید… بزاق دهان است. مگر رودخانه نیست؟ رگ‌های بدن تو رودخانه است. مگر رعد نیست؟ نعره تو رعد است. مگر غار نیست؟ گوش تو غار است. مگر معدن نیست؟ استعدادهای تو معادن تو است. «أتزعم انک جرم صغیر» حضرت امیر می‌فرماید: یک کره زمین در تو پیچیده شده است. تو بیش از دیپلم و لیسانس و فوق لیسانس هستی. تصمیم می‌گیریم یک کتاب مطالعه کنیم. حالا چه کتابی و چه علمی صحبت خواهم کرد. «وَ عَلَّمَ آدَمَ الْأَسْماءَ کُلَّها» (بقره/31) انسان ظرفیت دارد تمام علوم را یاد بگیرد. حالا نه هر فردی… یعنی در انسان یک چنین ظرفیت‌هایی هست. قرآن می‌گوید: یکوقت فکر نکن شما با سواد هستی. همه شما با هم یک ذره سواد دارید.
من یک آیه می‌خوانم فکر می‌کنم بعضی از شما حفظ باشید. آنچه حفظ هستید کلمه آخرش را برای کسانی که حفظ هستند می‌گذارم. قرآن می‌فرماید: «وَ ما أُوتِیتُمْ‏ مِنَ الْعِلْمِ إِلَّا قَلِیلًا» (اسراء/85) بلند بگویید… «قلیلا»… یعنی همه شما با هم یک ذره سواد دارید. ما سوادی نداریم. چیزی بلد نیستیم. چهل تا کتاب که علم نیست. چهل ریال پول است؟ شما به پولهای بانک نگاه کن. اصلاً آدم خجالت می‌کشد که بگوید: در قلک من پول است. ما سوادی نداریم. ما در اسلام فارغ التحصیل نداریم. خدا به پیغمبرش می‌گوید: تو فارغ التحصیل نیستی. «وَ قُلْ رَبِّ زِدْنِی‏ عِلْماً» (طه/114) یعنی تو فارغ التحصیل نیستی.
ما در اسلام فارغ التحصیل نداریم. زمستان شب یلدا ما هندوانه می‌خوریم. یعنی کاری مهم‌تر از هندوانه نیست. هندوانه خوردی ده دقیقه تمام می‌شود. می‌خواهی بقیه‌اش را چه کنی؟ طولانی‌ترین شب برای هندوانه خوردن است. هندوانه کاری ندارد.
یک آقا بالای منبر بود می‌گفت: همت کنید صلواتی ختم کنید. یک نفر از پایین منبر گفت: صلوات همت نمی‌خواهد. اللهم صل علی محمد و آل محمد. مگر می‌خواهیم کوه هیمالیا را بلند کنیم. چنین می‌گوید: همت کنید… همت کنید شب یلدا هندوانه بخورید. هندوانه بخور. آجیل بشکن. ولی شب‌های زمستانی هفته‌ای یک کتاب مطالعه کنید. اگر حالا مطالعه کردی برای خداست. آن درس‌هایی که دانشگاه خواندی و دبیرستان برای مدرک، آنها را برای قیامتت حساب نکن. درس خواندی که مدرک بگیری. نان و آب پیدا کنی. الآن هیچ زوری پشت سر من نیست. نه مدرک می‌خواهم، نه پست می‌خواهم. می‌خواهم خودم روز به روز رشد کنم. بسم الله کتاب مفیدش را بخوانید.
این زن و شوهرهای جوان نمی‌توانند نیم ساعت می‌نشیند به شوهرش می‌گوید: امروز یک مقاله خواندم و دو کتاب خواندم نتیجه‌اش این بود. مرد هم بگوید: من امروز یک بحثی از رادیو شنیدم بحثش این بود. کتابی خواندم بحثش این بود. نشستیم چهار ساعت حرف می‌زنیم نه سر دارد و نه ته دارد. سر یک چیز جزئی مثلاً می‌خواهد بگوید: آبگوشت خوردم. چند ثانیه طول می‌کشد. آبگوشت خوردیم. دو ثانیه طول می‌کشد. می‌گوید: فکری بودیم چه بخوریم. حاضری بخوریم. پختنی بخوریم. در خانه بخوریم. رستوران برویم. بالاخره تصمیم گرفتیم. آبگوشت بخوریم. رفتیم قصابی اول بسته بود. قصابی دوم بسته بود. قصابی سوم گوشت‌هایش خوب نبود. مرغ هم گران شده بود. دوباره رفتیم گوساله فروشی و آقا سه ساعت و نیم آبگوشتش را می‌گوید. عمرت را…
به کسی گفتند: پدرت چطور مرد؟ گفت: وقت حیف است. من وقت شما را بگیرم که پدرم چطور مرد؟ حالا پرسیدی می‌گویم: تب کرد و لرز کرد و مرد و تمام! دو ثانیه می‌گوید. این مرگ پدرش را چهار ساعت می‌گوید. آبگوشت گوساله‌اش را هشت ساعت می‌گوید. هیچ چیزی را به اندازه عمرمان آتش نمی‌زنیم.
داریم مسجد که می‌روید پیشنماز باید به روز مطالعه کند. مسجد هشت چیز دارد یکی «عِلْماً مُسْتَطْرَفا» (فقیه/ج1/ص237) حدیث است.
امام رضا می‌فرماید: امام جمعه باید هر هفته یک چیزی بگوید که بصیرت مردم نسبت به کره زمین روشن شود. یعنی اخبار دنیا را از امام جمعه بشنوند، اخبار روز را از پیشنماز محله بشنوند. عمرتان را…
خیلی من این را گفتم. دلم می‌سوزد اجازه بدهید بگویم. چوب سفت با یک تبر نمی‌شکند باید صد بار بزنیم تا بشکند. نشسته یک کشور با یک کشور فوتبال بازی می‌کند. می‌گوییم: ببخشید. تو چه می‌بینی؟ می‌گوید: فوتبال فلان کشور با فلان کشور. می‌گوییم: خودت بلند شو ورزش کن. مگر نمی‌بینی خسته است. خوب بلند شو ورزش کن. نشسته او ورزش می‌کند. کسی را دیدید در خیابان بنشیند و پول‌های بانک را ببیند. چه می‌بینی؟پول. به تو هم می‌دهند؟ نه. چه می‌گویی؟ یک کسی عمرش را صرف کرده پول‌های بانک را می‌بیند بدون اینکه یک ریال به این بدهند. خسته شدی؟ ورزش کن. یک مقدار عمرمان را…
زمان خالص تحصیلات چقدر است؟ اگر ناراحت نمی‌شوید آموزش و پرورشی‌ها، دانشگاهی و حوزه‌ای‌ها همه با هم گوش بدهید. بدون رودروایسی دیگر من هم 72 ساله هستم. معلوم نیست تا کی زنده هستیم. آقایانی که تحصیل می کنید. صد و … روز تابستان تعطیل است. (صدا قطع می‌شود…) ببخشید… 52 جمعه تعطیل است. (به حاج آقا می‌‌‌گویند که میکروفون قطع شد… چه شد؟ میکروفون را درست می‌کنند.تا دقیقه24:56)
آقایان دقت کنید نود روز تابستان تعطیل است. سه ماه، 52 جمعه تعطیل است. دانشگاه و حوزه هم 52 تا پنج شنبه تعطیل است. بیست روز عید تعطیل است. دانشگاه بیست روز بین ترم تعطیل است. ده، پانزده روز هم تاسوعا و عاشورا و 22 بهمن و شب قدر و… در سال 365 روز است، 154 روز تعطیل است. (میکروفون قطع و وصل می‌شود)
چه… دویست…. دو و دو چهار، سال 365 روز است. 254 روز تعطیل است. ما در سال 111 روز درس می‌خوانیم.